Rzeczywistość rozszerzona przestała być już jedynie zagadnieniem rodem z filmów science fiction. Jej wykorzystanie, zwłaszcza w urządzeniach mobilnych, staje się już faktem. Istota rzeczywistości rozszerzonej polega na połączeniu obrazu rzeczywistego z wygenerowanym komputerowo. W ten sposób oglądając coś, przykładowo za pomocą kamery urządzenia mobilnego lub specjalnych okularów, widać więcej niż w rzeczywistości. Obraz odczytywany przez kamerę lub specjalne okulary jest bowiem uzupełniany o dodatkowe elementy, wygenerowane przez odpowiednią aplikację.
Z punktu widzenia przepisów prawa autorskiego, rzeczywistość rozszerzona staje się interesująca, z dwóch powodów. Po pierwsze, generowane komputerowo elementy mogą być chronione jako utwór, a po drugie, uzupełnienie rzeczywistości o dodatkowe elementy może prowadzić do naruszenia praw autorskich przysługujących innej osobie do elementów rzeczywistości, jak obrazy, czy budynki.
Elementy rzeczywistości rozszerzonej jako utwór
Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci. Wiele elementów generowanych w ramach tzw. rzeczywistości rozszerzonej, będzie spełniać przesłanki, które wynikają z powyższej definicji. Mogą to być w szczególności: loga, grafiki, czy wirtualni asystenci, będący wygenerowaną komputerowo postacią. W tych wszystkich przypadkach, co do zasady, będą to elementy graficzne stanowiące indywidualne przejawy twórczości. W konsekwencji, z chwilą ich ustalenia, czyli udostępnienia innym niż twórca osobom, elementy te staną się utworem w rozumieniu prawa autorskiego.
W związku z powyższym, wykorzystanie przez osoby trzecie elementów wygenerowanych komputerowo w ramach rzeczywistości rozszerzonej, będzie mogło stanowić naruszenie praw autorskich przysługujących ich twórcy. Otworzy to drogę do dochodzenia określonych prawem roszczeń, w tym odszkodowawczych.
Możliwe naruszenia prawa autorskiego przez rozszerzanie rzeczywistości
Rozszerzanie rzeczywistości o dodatkowe elementy może być ryzykowne z punktu widzenia prawa autorskiego. Wiele obiektów występujących w rzeczywistości może być bowiem utworami w rozumieniu prawa autorskiego. Przykładowo mogą być to obrazy lub fotografie znajdujące się w galerii, czy takie elementy przestrzeni publicznej, jak rzeźby albo budynki, które zasadniczo są także chronione jako utwory. W sytuacjach wzbogacania rzeczywistości obejmującej wskazane elementy, trzeba będzie uważać, by nie naruszyć praw autorskich. Należy bowiem zwrócić uwagę, że uzupełnienie obrazu, fotografii, rzeźby, czy też budynku o dodatkowe elementy w ramach rzeczywistości rozszerzonej może zmieniać utwór pierwotny. Z punktu widzenia prawa autorskiego może to doprowadzić do powstania opracowania utworu będącego elementem rzeczywistości, która jest rozszerzana. Jest to o tyle problematyczne, że do rozporządzania i korzystania z opracowania niezbędne jest zezwolenie twórcy utworu pierwotnego, chyba że autorskie prawa majątkowe do tego utworu już wygasły. Dlatego twórcy rzeczywistości rozszerzonej powinni zwrócić uwagę na ten aspekt i jeżeli będą się decydować na uzupełnienie istniejącego w rzeczywistości utworu o dodatkowe elementy, to powinni uzyskać na to zgodę właściciela praw autorskich majątkowych.
Podsumowanie
Rzeczywistość rozszerzona będzie często chroniona przepisami prawa autorskiego, ponieważ tworzone w jej ramach elementy graficzne będą stanowiły utwory. Tworząc je należy jednak zwrócić uwagę na problematykę opracowania cudzego utworu, jeżeli miałby on zostać uzupełniony o dodatkowe elementy.
Masz pytania dotyczące tematu artykułu? Skontaktuj się z autorem.
Witold Chomiczewski
Wspólnik, Radca prawny
witold.chomiczewski@lubasziwspolnicy.pl
