W pierwszym poście o bazach danych zostały omówione przesłanki, jakie musi spełniać zbiór danych, materiałów lub elementów, by podlegać ochronie na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. W dzisiejszym poście zaprezentowany zostanie zakres tzw. prawa sui generis do bazy danych, czyli uprawnienia, jakie przysługują producentowi bazy danych.
Do czego jest uprawniony producent bazy danych?
Producentowi bazy danych przysługuje wyłączne prawo pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania w całości lub w istotnej, co do jakości lub ilości, części. Należy podkreślić, że powyższe uprawnienia przysługują producentowi w odniesieniu do bazy danych, a nie poszczególnych jej elementów. Dlatego należy wyraźnie rozgraniczyć prawo sui generis do bazy danych od praw, które mogą przysługiwać producentowi do poszczególnych elementów składających się na bazę danych. Mogą być one chronione na podstawie innych przepisów np. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, co trzeba weryfikować odrębnie dla każdego z elementów bazy danych.
Prawo do pobierania danych
Oznacza stałe lub czasowe przejęcie lub przeniesienie całości lub istotnej, co do jakości lub ilości, części zawartości bazy danych na inny nośnik, bez względu na sposób lub formę tego przejęcia lub przeniesienia. Przy czym, z zakresu tego pojęcia wyłączone jest wypożyczenie bazy danych.
Pojęcie pobierania danych obejmuje każdą czynność, która prowadzi do przejęcia lub przeniesienia odpowiedniej części bazy danych na inny nośnik. Nie ma zatem znaczenia, czy następuje to poprzez: kserowanie, wydruk, kopiowanie, pobranie, skanowanie, czy też wykonanie fotografii. Istotny jest jedynie skutek w postaci przejęcia lub przeniesienia zawartości bazy danych na inny nośnik. Ważne jest, że nie chodzi tu o nośnik inny rodzajowo, lecz o inny niż dotychczasowy, na co zwracał również uwagę Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 9 października 2008 r. w sprawie C-304/07). Wystarczające jest zatem skopiowanie bazy danych z jednej płyty CD na inną, by wkroczyć w zakres prawa do pobierania danych.
Przeniesienie lub przejęcie na inny nośnik może być stałe lub czasowe. Prowadzi to do wątpliwości, czy zapisanie bazy danych w pamięci operacyjnej RAM) w celu jej wyświetlenia na monitorze stanowi wykonywanie prawa do pobierania danych. Stanowiska w odniesieniu do tego zagadnienia są podzielone, a jego ocena zależeć może od okoliczności konkretnej sprawy.
Prawo do wtórnego wykorzystania danych
Zgodnie z definicją ustawową jest to publiczne udostępnienie bazy danych w dowolnej formie, a w szczególności poprzez rozpowszechnianie, bezpośrednie przekazywanie lub najem. Ustawodawca z zakresu tego pojęcia wyłączył wypożyczenie bazy danych.
Udostępnienie bazy danych mieszczące się w zakresie prawa do wtórnego wykorzystania danych musi mieć charakter publiczny. Oznacza to, ze niezbędne jest udostępnienie bazy danych nieokreślonemu gronu osób. Z publicznym udostępnieniem nie będziemy mieć do czynienia, gdy krąg odbiorców jest oznaczony nawet, gdy jest bardzo duży). W konsekwencji, w zakres prawa do wtórnego wykorzystania wejdzie przykładowo: opublikowanie bazy danych w formie książki, czy zamieszczenie na powszechnie dostępnej stronie www. Natomiast udostępnienie bazy danych jedynie swoim znajomym na Facebooku, nie wejdzie już w zakres prawa do wtórnego wykorzystania danych, ponieważ nie będzie ona dostępna dla nieokreślonego kręgu osób.
Ograniczenie zakresu praw – całość lub istotna część bazy danych
Uprawnienia w postaci pobierania danych oraz wtórnego ich wykorzystania, przysługują producentowi jedynie w odniesieniu do całości lub istotnej, co do jakości lub ilości, części bazy danych. Nie budzi wątpliwości, czym jest całość bazy danych. Problemy interpretacyjne rodzi natomiast ocena, czym jest istotna, co do jakości lub ilości część bazy danych?
Ustawodawca ograniczył się do wskazania, że o istotności danej części bazy danych może decydować kryterium ilościowe lub jakościowe. Pierwsze z nich jest łatwiejsze do uchwycenia i musi być oceniane poprzez zestawienie ilości pobranych lub wtórnie wykorzystanych elementów bazy danych, z całkowitą ich liczbą. Jeżeli udostępnionych lub przeniesionych na inny nośnik zostanie większość, lub znaczna część elementów, wówczas będzie się to mieścić w zakresie prawa sui generis do bazy danych.
Kryterium jakościowe jest już trudniejsze do zinterpretowania. Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C-203/02 The British Horseracing Board i inni uznał, że kryterium powyższe należy oceniać przez pryzmat istotności nakładu na stworzenie pobranej lub wtórnie wykorzystanej części bazy danych. Jeżeli jej sporządzenie, weryfikacja lub prezentacja w bazie danych była związana z istotnym nakładem inwestycyjnym, wówczas ta część bazy danych powinna zostać uznana za istotną.
Podsumowanie
Producentowi bazy danych przysługuje prawo do pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania. Należy jednak pamiętać, że ograniczają się one jedynie do całości lub istotnej, co do ilości lub jakości, części bazy danych. W konsekwencji, pobieranie danych lub wtórne ich wykorzystanie w odniesieniu do nieistotnej części bazy danych nie jest objęte zakresem przysługującego producentowi prawa sui generis do bazy danych. Nie oznacza to jednak, że korzystanie z elementów składających się na nieistotną części bazy danych będzie zawsze dopuszczalne. Poszczególne dane mogą być bowiem chronione niezależnie od samej bazy danych.
W następnym poście zaprezentowane zostaną sposoby zbywania przedstawionych powyżej uprawnień.