Korzystając z cudzych zdjęć powinniśmy uwzględniać nie tylko fakt, że samo zdjęcie może stanowić utwór w rozumieniu prawa autorskiego, ale także to, co zdjęcia przedstawia – np. sportretowana osoba może nie życzyć sobie wykorzystywania jej wizerunku w inny sposób, niż zezwoliła na to fotografowi. Na zdjęciach mogą pojawiać się również utwory stanowiące przedmiot prawa autorskiego.
Co istotne, utworem w rozumieniu prawa autorskiego może być aranżacja wnętrz wykorzystanych na zdjęciu. Zagadnieniem prawnoautorskiej ochrony takiej aranżacji zajmował się Sąd Apelacyjny w Poznaniu w sprawie I ACa 989/14.
Pozwana spółka zleciła fotografowi wykonanie zdjęć do katalogu przedstawiającego produkowane przez pozwaną podłogi. Wykonanie aranżacji wnętrz do zdjęć pozwana zleciła powódce, A.D. – renomowanej dekoratorce, specjalizującej się w tej dziedzinie od 20 lat.
Strony nie doszły jednak do porozumienia w zakresie poszczególnych warunków umowy i możliwości wykorzystania zdjęć. Na tym tle pojawił się spór – dekoratorka zażądała m.in. zaniechania naruszania jej majątkowych praw autorskich do stylizacji pomieszczeń, zasądzenia odszkodowania za naruszenie majątkowych praw autorskich, a także zobowiązania pozwanej spółki do wydania 72 zdjęć, do których prawa autorskie posiadała A.D.
Powództwo ostatecznie oddalono. Sąd zauważył, że działalność powódki przy pracy nad aranżacją wyglądu poszczególnych wnętrz polegała na wykonywaniu czynności wymagających określonej wiedzy i sprawności oraz użycia odpowiednich materiałów elementów wyposażenia wnętrz, dodatków służących do stylizacji). Sposób wystylizowania wnętrz nie miał indywidualnego charakteru - dobór elementów służących do stylizacji wnętrza, sposób skomponowania stylizowanych elementów, środki wyrazu artystycznego – nie ujawniały autorskiego, oryginalnego sposobu obrazowania. Na przykład w przypadku stylizacji sfotografowanej łazienki A.D. ograniczyła się do doboru koloru ręczników – całość wystroju została bowiem zaprojektowana przez architekta wnętrz. Pozostałe sporne fotografie cechowały się dużą prostotą, jeśli chodzi o sposób zaaranżowania wnętrza np. zdjęcie jaskrawożółtej kanapy na tle podłogi, pomarańczowego fotela i stolika, głowy niedźwiedzia na tle podłogi, zdjęcie motocykla na tle podłogi itp.). Sądy obu instancji stwierdziły zatem, że sporne stylizacje pomieszczeń nie mogą być uznane za utwór w rozumieniu art. 1 prawa autorskiego. A.D nie wykazała, na czym miałby polegać jej twórczy wkład w stylizację wnętrz na zdjęciach. W ocenie sądu, takie aranżacje mógł również wykonać ktoś inny, z takim samym skutkiem dla efektu końcowego. Nie można na zasadzie domniemania wywodzić, że każda z wykonanych aranżacji ma charakter utworu w rozumieniu prawa autorskiego, tylko z samego faktu, że powódka wykonuje zawód stylisty. To projektantka powinna wykazać, że przedmiot niematerialny określony jako stylizacja wnętrz miał charakter nowatorski i oryginalny, a nie był jedynie powieleniem powszechnie funkcjonujących w rzeczywistości idei, pomysłów i projektów, na przykład posiłkując się opinią biegłego z zakresu architektury wnętrz lub artysty-plastyka.
Analizowane rozstrzygnięcie może mieć istotne znaczenie zarówno dla architektów wnętrz, którzy chcieliby dochodzić swoich praw, jak i dla wszystkich osób, które wykorzystują fotografie przedstawiające stylizacje wnętrz – np. blogerów lub agencji marketingowych, wyjaśnia bowiem, jakie cechy musi nosić stylizacja, by można było uznać ją za utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Wydaje się, że w praktyce uznanie wystroju wnętrza za utwór nie byłoby proste.
Masz pytania dotyczące tematu artykułu? Skontaktuj się z autorem.
Natalia Zawadzka
Adwokat
natalia.zawadzka@lubasziwspolnicy.pl
