Problematyka ochrony baz danych nie jest bliska przedsiębiorcom prowadzącym działalność w ramach e-commerce, czy mobile commerce. Często nie wiedzą oni, czym jest baza danych w prawnym tego słowa rozumieniu, jakie prawa przysługują jej producentowi, w jaki sposób możliwy jest obrót bazą danych, czy wreszcie, jak chronić swoje prawa z nią związane. Taki stan rzeczy ma miejsce, pomimo faktu, że ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych weszła w życie w dniu 10 listopada 2002 r., obowiązuje już blisko dwanaście lat. Stąd w najbliższych tygodniach zaprezentujemy wskazane powyżej zagadnienia.
Definicja ustawowa
Zgodnie z ustawową definicją bazą danych jest zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co-do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości. Przejdźmy do krótkiego omówienia poszczególnych przesłanek bazy danych.
Zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów lub elementów
Użycie przez ustawodawcę pojęcia „zbioru”, powoduje konieczność wyjaśnienia, kiedy mamy z nim do czynienia? Zgodnie z wykładnią językową zbiór oznacza pewną całość złożoną z elementów. Otwartym pozostaje jednak pytanie o minimalną liczbę elementów, które muszą znaleźć się w zbiorze, by mógł być on uznany za bazę danych. Z pewnością nie może to być zaledwie kilka elementów, ponieważ wówczas nie będzie możliwe spełnienie dalszych przesłanek bazy danych tj. zgromadzenia według określonej systematyki lub metody oraz poniesienia istotnego nakładu inwestycyjnego. To właśnie te dwie przesłanki będą determinować minimalną liczbę elementów składających się na zbiór, który będzie mógł być uznany za bazę danych. Ze względu na zbyt małą ilość elementów z pojęcia bazy danych eliminuje się m.in. płyty CD z muzyką, ponieważ obejmują one najczęściej nie więcej niż kilkanaście utworów.
Zbiór, który ma być następnie uznany za bazę danych może składać się zarówno z danych, jak i innych materiałów lub elementów. Zatem części składowe bazy danych zostały określone bardzo szeroko. Mogą być nimi: informacje dostępne elektronicznie, zbiory ogłoszeń, zbiory linków, co otwiera drogę do ochrony części stron www jako baz danych.
Zgromadzenie według określonej systematyki lub metody
Kolejnym warunkiem uznania zbioru za bazę danych jest zgromadzenie jego elementów według określonej systematyki lub metody. Celem tej przesłanki jest zapewnienie uporządkowania części składowych bazy danych. Sam sposób, w jaki ten cel będzie osiągnięty przez producenta bazy danych jest dowolny.
Ustawodawca wskazał jedynie, że ma to być określona systematyka lub metoda. Warunek ten spełnia zastosowanie m.in.: skorowidzów, indeksów haseł, czy mechanizmów wyszukujących w elektronicznych bazach danych.
Indywidualna dostępność danych
Omawiana przesłanka musi być wynikiem zgromadzenia danych według określonej systematyki lub metody. Chodzi o to, by baza danych pozwalała użytkownikowi na dotarcie do poszukiwanych przez niego danych bez konieczności przeglądania wszystkich lub dużej części zasobów bazy danych.
Warunek indywidualnej dostępności danych determinuje także wymóg, by elementy bazy danych były od siebie niezależne. Chodzi o to, by poszczególne elementy stanowiły pewną całość, jak przykładowo konkretny post na portalu, a nie były jedynie niesamodzielnym składnikiem większej całości, jak poszczególne słowa, czy zdania składające się na post.
Istotny nakład inwestycyjny
Ostatnią przesłanką bazy danych jest poczynienie przez jej producenta istotnego co do jakości lub ilości nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji zawartości bazy danych. Takim nakładem może być nie tylko nakład finansowy, lecz także nakład pracy samego producenta. Chodzi zatem o każdego rodzaju nakład o charakterze gospodarczym.
W praktyce najczęściej występować będzie nakład finansowy, który może być poniesiony w szczególności na: zakup odpowiedniego oprogramowania, sprzętu, zatrudnienie pracowników, zebranie danych do bazy.
Tak rozumiany nakład inwestycyjny może być poczyniony nie tylko na etapie sporządzania bazy danych, lecz także weryfikacji prawidłowości danych, czy opracowania sposobu, w jaki baza danych będzie prezentowana.
Podsumowanie
Pojęcie bazy danych w prawnym jego rozumieniu jest bardzo złożone. Nie jest ono tożsame z potocznym rozumieniem tego słowa, z uwagi na konieczność wystąpienia istotnego nakładu inwestycyjnego. Jednocześnie użyte w definicji bazy danych pojęcia powodują, że często dopiero po dokładnej analizie będzie można ocenić, czy dany zbiór elementów jest bazą danych w prawnym tego słowa rozumieniu.
W następnym poście zaprezentowane zostaną prawa, które przysługują producentowi bazy danych.